Tanımları doğru yapacak olursak peki…
Tamam. Öncelikle sahayı doğru tanımlayarak başlayalım. "Uzmanlar" sahayı "Emek sinemasına eklemlenen yapılar adası" diye tanımlıyorlar, fakat böyle bir şey söz konusu değil. Bu tanımın aksine Emek, bu yapılara eklemlenmiş bir salon.
Ben aslında cevabın ve çözümün, proje alanındaki kültür varlıklarının özgün kalan bölümlerinin tespitinde olduğunu düşünüyorum. Bu anlamda proje alanına baktığınızda ise karşınıza çok önemli bir bina olarak -hatta Emek sinemasından daha önemli bir bina olarak Cercle d'Orient çıkıyor. Proje alanında bulunan yapılardan ilk olarak 1884 yılında Cercle d'Orient binası yapılıyor, sonra Melek apartmanı ve daha sonra da İsketinj apartmanı ve arka Yeşilçam Sokak'taki yapılar inşa ediliyor.
Boş kalan sahanın tamamı Cercle d'Orient'ın otoparkı olarak kullanılmış. Daha öncesinde de bu alanda nerede olduğu belli olmayan bir buz pateni sahasından söz ediliyor, ama elimizde buna dair bir belge yok.
Cumhuriyet dönemi ile birlikte de proje alanın boş kalan kısımlarında Cercle d'Orient'e bitişik olarak önce İpek sineması yapılıyor.
Dolayısıyla buraya kadar olan kısımda, dönem ekleriyle birlikte özgünlüğünü koruyan yapılar tartışmasız olarak Cercle d'Orient ve İsketinj Apartmanı. İpek sineması ise 1970'lerde kumaş deposu ve satış mağazası olarak kullanılırken geçirdiği büyük yangın sonrası hem Cercle D'orient binasının üst katlarındaki eşsiz salonları, hem de kendisini kullanılamaz duruma getirmiş ve kendisi de tartışılır konuma gelmiştir.
Hangi açıdan tartışmalı İpek Sineması?
1993 yılındaki proje ile başlayan süreç 1996'da kurul kararına bağlanıyor. Kurul kararına karşı o dönemde açılan dava üzerine yargı kararını veriyor ve bu karar da 2001 yılında kesinleşiyor. Bu karar ile yargı, yeni projenin önermek zorunda olduğu gibi Cercle d'Orient binasının arka cephesinin açığa çıkmasını istiyor, Cercle d'Orient'e bitişik olarak herhangi bir uygulama yapılmaması gerektiğini bilimsel olarak ortaya koyan bilirkişi raporuna dayanarak karar .veriyor.
Evet, bazı organlarda da belirtildiği gibi yargı kararında, "bu projenin iptalinde kamu yararı vardır" deniyor, ama yargı kararının bütününü okumak lazım. Yargı kararının tamamı Cercle d'Orient binasına yapılması önerilen müdahaleleri kapsıyor, projenin geri kalanıyla ilgili hiç bir karar bulunmuyor. Yani sadece Cercle d'Orient'a yapılması planlanan müdahalelerden dolayı proje iptal oluyor. Diğer kısımlarla ilgili müdahalelere yönelik ise hiç bir yargı kararı söz konusu değil.
Bu durumda, yargı kararı gereği Cercle d'Orient'ın arka cephesinin açığa çıkması için İpek sinemasının yangın sonrasında günümüzde kalan metruk, çökmek üzere olan kalıntılarının ana yapıdan uzaklaştırılması gerekmektedir. Koruma kurulu, Yeşilçam Sokağı'nın silüetine katkısı bulunan İpek sinemasının yargı kararı gereği yapısal olarak değil, cephesinin yıkılmadan korunması yönünde karar verdi ve iptal edilmesi istenen karar ile de korunması gerekli kültür varlığı olarak tescilini yaptı.