Nereden gelir ki bu isim?

Bitpazarı, neden "bitpazarı"? Hiç merak ettiniz mi? Farklı dillerde herhangi bir anlam kayması ya da yeni bir kelime üretimi yok bu pazarlar için; bitpazarı tamamen aynı manada! Ve neden bu şekilde adlandırıldığına ilişkin pek çok teori var.



İlki ve en güçlüsü ise, Fransa'dan çıkma "marche aux puces''; bire bir çevirisi ile "bitlerin marketi". Paris'in kuzey sınırına yakın olan Marche aux puces Saint-Ouen, 1860'larda kurulmuş bir ikinci el pazarı. Bitlerin musallat olduğu türden eski eşyaların değiş-tokuş edildiği veya satın alındığı yer olması nedeniyle "bitpazarı" adı ile anılan bu pazar, türünün ilk örneği ve isim babası olarak gösteriliyor. İngilizcedeki yine birebir çevirisi ile "flea market" olarak biliniyor.

Peki bit pazarı neden merak edilir ki? Tanımlamalara veya bu dosyaya konu olan ‘bitin pazarı' olsa da, aslında daha çok bitpazarındakiler merak edilir.



Ne işe yaradığını merak edip, bilinmezin cazibesine kolaylıkla kapılabileceğiniz türde parçalar arasında ne var, ne yok diye Berlin'in "Strasse des 17. Juni" adındaki bit pazarında dolaşırken fark ettim: Tezgahtara en çok yöneltildiğini duyduğum soru, şuydu: "Was ist das?" Türkçe meali ile "Bu nedir?" sorusu, bit pazarını çok iyi özetliyor çünkü ne işe yaradığını çoğu zaman çözemediğiniz türdeki eşyalar dahil ‘arasan da bulunmaz'lar, bit pazarında. İşte benim tanımım da buna dayanıyor. Eğlenceli ya da irrite edici bir ilişkilendirme belki, ama –biraz da ‘bit'in fiziksel yapısı nedeniyle- bence bitpazarlarında "baksan göremezsin, arasan da bulamazsın"… Ve bu mekanlar, yer aldığı kentsel parçada ayrı bir dünya, curcuna dolu bir yuva. Etkileşiyor, dönüşüyor, el değiştiriyor, çoğalıyor, üretiyor. Kentteki mekanları ve işlevleri de etkiliyor.

Karşılaştıklarınız karşısında zamanda geriye doğru yürüdüğünüz, zihninize kaçan peri tozlarıyla sizde nasıl bir hal alacağını kurguladığınız dakikalar… Dahil olduğunuz ‘arasan da bulunmaz'lar içinde kaybolabildiğiniz anlar… Bit pazarında!