Geçtiğimiz yıl Simon Bolivar Orkestrası ile İstanbullu müzikseverlerle buluşan dünyaca ünlü orkestra şefi Gustavo Dudamel'in müzik direktörlüğünü üstlendiği bir diğer kurum, Los Angeles Filarmoni. Dudamel'le birlikte vizyonunu oldukça genişleten LA Filarmoni, Mozart'ın önde gelen üç opera eserini; "Don Giovanni", "Le Nozze di Figaro" ve "Così Fan Tutte"yi, sıra dışı bir kurgu ile izleyiciye sunma kararı aldı. Opera meraklıları için standart bir repertuar gibi gözükse de işin ilgi çekici yanı, her bir oyunun ünlü bir mimar ve moda tasarımcısı çifti ile sahneye konulacak olması!
Foto: Craig T. Mathew/Mathew Imaging
Bu girişimin ilk meyvesi, Frank Gehry'nin sahne tasarımı ve Rodarte'nin kostümleriyle yeniden hayat bulan Don Giovanni operası oldu. Christopher Alden tarafından sahneye konulan ve 18 – 26 Mayıs 2012 tarihleri arasında dört kez izleyiciyle buluşan Don Giovanni'de; Gehry sahneyi buruşturulmuş dev kağıt kütleleri ile doldururken, Rodarte'nin kurucusu Mulleavy kardeşlerin fütüristik, üste oturmuş uzay üniformalarını taşıyan erkek karakterler, bu ‘kameri' (lunar) peyzaj içerisinde gizlice süzülüyor.
Foto: Craig T. Mathew/Mathew Imaging
Oyunun en heyecanlı ve gürültülü sahnelerinden biri, Don Giovanni'nin uşağı Leporello'nun, efendisinin sürekli genişleyen aşk listesini seslendirdiği bölüm: İtalya'da 640, Fransa'da 100 ve İspanya'da tam 1003! Tabi bu listenin öncelikle metaforik bir anlamı bulunuyor. Zira, uzun bir parşömen tomarına nakşedilen bu liste, Gehry'nin tasarımı ile oyun arasında kurulan en direkt bağlantı...
Leporello'nun metaforik kağıt kullanımı, hikaye ve dekor arasında kısa ama dikkat çekici bir rol değişimi yaratılmasını sağlıyor. Bu kısa süreli göndermenin dışında, Gehry'nin sahne tasarımı, librettoyu ve müziği kağıdın üzerine taşıyarak kendi başına bir metafor oluşturuyor. Gehry'nin buruşturulmuş kağıt öbeklerinden oluşan sahne tasarımı, kah buruşuk çarşafları kah beynin karmaşık kıvrımlarını çağrıştıran pek çok alegoriye göz kırpıyor.
Domus yazarı Katya Tylevich, "Sonuçta zihnimiz anlatılan hikaye ile böyle bir bağlantı kursa da, Gehry'nin sahne tasarımı, buruşturulmuş kağıtlar ile dolu bir vadi" diyor. Tylevich, Gehry'nin Don Giovanni operasına sahne tasarlarken, Walt Disney Konser Salonu'na da ilham oluşturduğu rivayet edilen 'buruşturulmuş kağıt görüntüsü'nü kısmen tekrarlamış olduğuna da dikkat çekiyor.
Foto: Craig T. Mathew/Mathew Imaging
Beyaz kağıt kayalar sahnede oyuncuların etrafını sararken, siyahla tanımlanan alan hemen onların arkasında, platform üzerinde konuşlanan orkestranın sınırlarını çiziyor. Sahne üzerindeki oyuncular, orkestra şefi Gustavo Dudamel'i tepeden sarkıtılan ekranlardan görebiliyor.
Sonraki sayfada: "Gehry, tiyatronun 'büyüsünü bozmak' yerine, operayı içinde yaşadığımız dünya ile doğrudan ilişkiye sokuyor."