Türkiye'de doğdunuz, ancak çocukluğunuzu ve ilk gençliğinizi Almanya'da geçirdiniz. Mimar olmaya ne zaman karar verdiniz? Acaba Almanya'da yaşıyor olmanın, sizin mimarlık mesleğini üstlenme konusundaki kararınıza bir etkisi olduğuna inanıyor musunuz?
İkinci soruya cevap vermek çok zor… Sadece bir hayat yaşıyoruz. Yaşamımdaki faktörlerden biri değiştiğinde sonucu ne olurdu, hayatımı ne kadar etkilerdi bilemem. Ama Almanya, Türkiye, İtalya hiç önemli değil; mimarlık mesleğini üstlenmemin, verdiğim kararların içinde en doğrularından biri olduğunu biliyorum. Ve bu kararı tesadüfen 14-15 yaşlarında aldım.
Okulda ödev olarak çıkıp gördüğümüz bir şeyi çizmemizi istemişti öğretmenimiz. Ben, nedenini bilmeden, 70'li yıllarda yapılmış bir betonarme köprüyü çizdim. Öğretmenim "Senin mimar olman lazım!" dedi. Ben de "Tamam, olur" dedim. Yani öğretmenim, bu işlerin genelde mimarlar tarafından yapılmadığını bilseydi, bügün inşaat mühendisi olurdum herhalde.
Mesleki eğitiminizi Berlin, Milano ve Zürih'te tamamlamışsınız. Bu süreci biraz anlatabilir misiniz? Farklı kentlerde mimarlık eğitimi almayı neden tercih ettiniz ve bunu nasıl başardınız?
Lise diplomamı aldıktan sonra bir kentte, bir metropolde okumak istedim. Almanya'nın gerçek anlamdaki tek kenti Berlin'i seçtim. Sene 1986… Berlin hala ikiye bölünmüş; Almanya'nın birleşmesine daha üç sene var. Yerleştiğim ilk gün, Berlin duvarının kıyısında kuzeyden güneye bir gezi yaptım. Her şeyi içeriyordu duvar: Ayrılığı, birleşmenin özlemini, kentin pisliğini, sanatı ve punkçıların duvara kazıdıkları umutsuzlukları… Ön diplomamı (Vordiplom) yapana kadar Berlin'de kaldım ve örnek alacağım mimarlar edindim kendime. Yaşayanlardan biri İsviçre'de, diğeri de İtalya'da çalışıyordu. İlk önce Luigi Snozzi'nin peşine takıldım. Projelerini gezdim, anlamadım ve anlamak istedim. Bunun için de Zürich'te diplomamı yapmaya karar verdim. Her şeyin istediğin gibi olmadığını bazen geç anlıyorsun, ama onun yerine başka şeyler öğreniyorsun. Demek istediğim: Snozzi'nin temsil ettiği Ticino Kantonu mimarisi, Zürich'te ne yazık ki pek tutulmuyordu. Ama yine de Ronner, Campi, Kollhoff, Schnäbli, Blum ve Oswald gibi hocalardan mimari yolumu çizecek önemli şeyler ögrendim. Diplomamı Zürich'te yapacaktım, ama özlediğim Ticino mimarisini de daha derinden takip ettikten sonra… Gittim Locarno'ya Snozzi'nin yanına, ordan Milano'ya Aldo Rossi'nin ve onun öğrencilerinden Oscar Garrone ve Riccardo Rocco'nun yanına. Aynı zamanda anlamadığım bir dilde derslere girdim.
Manke Evi
Her gittiğim yerde birbirine benzeyen bir soruyla karşılaşıyordum: "Nasıl olur da Avrupa'nın tüm ülkelerinden önemli mimarlar çıkar da, Türkiye'nin çağdaş mimarisi bu kadar geridedir?" O zamanki cevabım hep şu olurdu: "Siz, Türkiye'nin mimarlık tarihi ile ilgilenmiyorsunuz ki, çağdaş mimarisini bilesiniz! Gözünüzü açarsanız görürsünüz." Bugün düşünüyorum da, bir Türk için Avrupa'yı gezmek, staj yapmak, okumak gerçekten zor olmalı… Örneğin benim, Almanya'dan İsviçre'ye gitmem yasadışıydı. Yabancı olarak oturma müsaadem sadece Almaya için geçerliydi ve altı aydan fazla Almanya dışında kalmam, oturum müsaademin silinmesi demek oluyordu. Ben de haber vermeden gittim İsviçre'ye. İsviçre'den İtalya'ya geçmem de aynı sorunları getirdi. Çalışabilmem için oturum müsaadesi istediler benden. Ben de müracaatta bulundum. Bir sene kalacaktım İtalya'da. Oturumumu İsviçre'ye döndükten iki ay sonra gönderdiler; orada da müsaadesiz çalıştım yani! Beş sene Avrupa'da yasadışı yaşadım ve kimsenin haberi olmadı. Bütün bunların mimarlıkla ne alakası var? Avrupa'da biz Türk mimarların da sözü geçsin isteniyorsa, bize de gezme, okuma, staj yapma ve çalışma imkanlarının sağlanması lazım.