Bir "Cumhuriyet Kenti Anıtı"

Balıkesir Kervansaray Otel'in özgün ancak kendine özgü olmayan tarihçesi, 20'inci yüzyıl kamu yapılarının ülkemizdeki akıbetinin genel seyrine rahatlıkla eklemlenebilen sayısız örnekten birini teşkil ediyor. Çünkü yapı, 50 yılı aşan bir kamu hizmeti sürecinin ardından ve hatta bu süreçte toplumsal bir çekim noktası özelliği kazanmasına rağmen, ülkemizin yerel yönetim, koruma kurulu, sivil inisiyatif ve kamu iştiraki çemberine tutunamayan bir diğer "kayıp belge" olmaktan kurtulamıyor.

Osmanlı döneminin önem taşıyan Batı Anadolu kasabalarından biri olarak kabul edilen, ancak Cumhuriyet ile birlikte Marmara Bölgesi'ni odağına alan kentleşme dinamiğine değerek "az gelişmiş Anadolu kasabası"ndan "modern Cumhuriyet kenti"ne evrilen Balıkesir, bu aralıkta çok sayıda kamu yapısı inşaatına tanıklık eden bir şehirleşme sahnesi halini alır. Cumhuriyetten sonra "kentleşmeye ve kentlileşmeye başlayan" Balıkesir'in önemsenen modern mimarlık üretimlerinden biri olarak gösterilebilecek Kervansaray Otel ise, kamu binalarına ait tasarımları yarışmalar sayesinde elde etmenin çok da rağbet görmediği ülkemizde, mimari proje yarışması sayesinde gerçekleştirildiği için dahi dikkati hak eder. Üstelik bu otel projesi, Balıkesir'in ulusal yarışma yoluyla elde edilmiş ilk ve tek yapısıdır.

1955 yılında açılan yarışmanın ardından Muhteşem Giray ve Affan Kırımlı'nın önerisini takiben projelendirilen ve temeli 26 Ekim 1956 yılında, dönemin Başbakanı Adnan Menderes tarafından atılan otelin yapımı, 1960'lı yıllarda tamamlanır. Yeni bir kentsel aks biçimde gelişmeye başlayan, hatta zaman içinde kent içinden geçen Bursa – İzmir karayoluna dönüşen Vasıfçınar Caddesi üzerinde konumlanan Kervansaray Oteli, önünde düzenli bir kent mekanı oluşturmak üzere tasarlanmış formu, çeperinde konumlandığı Cumhuriyet Meydanı'na eğrisel dokunuşu ve yalın modernist cephe düzeni ile dönemin anlamlı mimarlık örneklerinden biri olarak görülür. Oktay Ekinci'nin bu oteli "tanımladığı meydan ile birlikte 60 yıl önceki planlı imar kültürümüzün ve 20'inci yüzyıl mimarlık sanatımızın bir yansıması" olarak nitelendirmesi de bu algıya işaret eder.