Yoksa Sorun Kent Kültüründe mi?

Dönemin en değerli sosyal aktivite odaklarından biri olarak kullanılmaya başlanan Kervansaray Otel, kentsel mekanın salt işlevsel taleplerini karşılamaktan öte kentsel hatıra biriktiren bir mimarlık ürünüdür; otel kentin kullanıcıları için önemli bir kentsel imge haline gelir. Hatta 1980'ler sonuna kadar tüm milli bayramların Cumhuriyet Meydanı'nda kutlanmasının da, Kervansaray Otel'in kent hafızasındaki yerinin pekiştirilmesindeki etkisi yadsınmaz. Bu hatıralar da, o güne ait görsel imgelerden ibaret değildir: Söz konusu kutlamalardan birinde, töreni izlemek üzere otelin giriş saçağının üzerine çıkan çok sayıda insan saçağın çökmesine neden olur; saçak yeniden yapılır.

Diğer taraftan yalnızca Balıkesirliler için değil, yolu Balıkesir'den geçenler için de Kervansaray Oteli elbette anlam taşır. Kimi bu yapının Balıkesir'in simgesi haline geldiğini söyler. Bulutsuzluk Özlemi'nin "mimarı" Nejat Yavaşoğulları ise "Pera Palas"ı… Elbette kentin yeni talepleri, değişen kurguları vardır. Bu yapı da turistik ve kentsel işlevini her daim aynı canlılıkla koruyamaz. Hatta terk edilir, kaderine teslim edilir Kervansaray Otel.

Ekim 2004'te Mimarlar Odası Balıkesir Şubesi'nden bir öneri ile çıkagelir: Mülkiyeti o tarihte Vakıflar Müdürlüğü'ne ait olan Kervansaray Otel'in tescillenmesi yönünde Çanakkale Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu'na gönderilen bir yazıdır bu. Kurulun Şubat 2005 tarihli yazısında ise umulmayan bir cevap ile karşılaşılır: "2863 sayılı yasanın 6. maddesinde belirtilen kıstasları taşımadığı" öne sürülerek yapının tescilinin uygun olmadığına karar verilmiştir. Ve elbette bu karar hummalı tartışmaların başlangıcıdır; diğer yandan da yapının yıkımına giden yolu açar. Balıkesir Belediye Başkanı'nın da tavrı oldukça nettir: "Kervansaray'ın tarihi bir özelliği yok. Bu iş noktalanmıştır."



Her türlü basın mecrasında Kervansaray Otel'in yıkımına ilişkin haberlerin ivme kazanması ile Mimarlar Odası Balıkesir Şubesi, son bir ümit olarak Bursa İdare Mahkemesi'ne dava açar; şehirden çıkan milletvekillerine konuyla ilgilenmeleri için yazılar yazar. Kervansaray Otel'in yıkımından birkaç gün önce Oktay Ekinci'nin Cumhuriyet'te çıkan yazısı ise, konuyu bir kez daha gündeme taşımaya çalışır. Fakat otel, Ocak 2006'da belediye ekipleri tarafından yıkılır.

Peki Kervansaray Otel'in yıkımı neden durdurulamadı? Balıkesir Üniversitesi Mimarlık-Mühendislik Fakültesi Öğretim Görevlisi Yasemin İnce Güney, bunun en önemli nedenlerinden biri olarak yazılı basında olduğu gibi akademik çevrelerde de otelin farkına varılmasında geç kalınmış olmasını gösteriyor. Oteli ilk kez tartışmaya açan isimlerden olan yine Balıkesir Üniversitesi'nden Gaye Birol ise "Kervansaray Oteli simgesel anlamda ‘kamunun malı' olarak görülmeli, toplumsal yarar yönünden yeniden işlevlendirilmeli ve korunmalıydı" diyor. Ya da Gürhan Tümer ve Oktay Ekinci'nin belirttiği gibi "Balıkesirli Kervansaray Otel'ine sahip çıkmıyorsa, kent kültürü açısından bir sorun var demektir."