"Türkiye’de Bu Büyüklükte Bir Çelik Yapı Olarak Bir İlk"

Konuyla ilgili görüşlerine başvurduğumuz, Mimarlar Odası Büyükkent Şubesi Yönetim Kurulu Sekreteri Sami Yılmaztürk, belge niteliği taşıyan ve özellikli bir yapı olan Tatilya'nın korunması gereken bir mimarlık eseri olduğunu vurgulayarak "Yapılara tek başına estetik kaygılarla bakmak doğru değil. Biz, özellikle Cumhuriyet Dönemi yapılarına, belge niteliği gözüyle bakıyoruz. Bu yapı da Türkiye'de bu büyüklükte bir çelik yapı olarak bir ilk. Yapımı aşamasında planlamaya dair eleştirilerimizin olmasına rağmen, belge niteliği taşıdığı ve özellikli bir yapı olduğu için yıkılmaması gerektiği düşüncesindeyiz" şeklinde konuştu. Yılmaztürk, Mimarlar Odası tarafından kaleme alınan "Cumhuriyet Dönemi Mimari Mirasının Belgelenmesi, Korunması ve Değerlendirilmesi" başlıklı metinde dile getirilen açılımlar dışında bir değerlendirme kriterinin olmasının mümkün olmadığını söyleyerek şunları söyledi; "Bilimin kritelerinin kişilere göre değişmemesi görüşündeyim. Tatilya bu büyüklükte ilk yapı örneği olması, tamamen Türk mimar ve mühendisler tarafından tasarlanmış ve uygulanmış olması, ülkemizin yapı teknolojisinde ulaşmış olduğu düzeyi göstermesi gibi özellikler nedenleriyle korunması gerekmektedir. Bu kriterlerin 2863 sayılı yasa uyarınca yeterli kriterler olduğunu düşünmekteyim. Koruma kurulunun bu kriterleri yeterli görmemiş olması düşündürücüdür."



Mimarlar Odası'nın raporu Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi Yönetim Kurulu Sekreteri Sami Yılmaztürk'ün T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı İstanbul 1 Numaralı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu Müdürlüğü'ne yazdığı raporun metni şöyle:

"Mimar Oktay Nayman'ın mimari proje müellifi olduğu Yakuplu Belediyesi, Beylikdüzü Mevkii'nde "Tatilya" olarak tanınan eser, 1996 tarihinde yapılmıştır. Ülkemizde çocuklar için ayrıcalıklı bir eğlence merkezi olarak yapılan tek yapı olma özelliği taşıyan Tatilya günümüze kadar hizmet vermiştir. Ülkemizde bu büyüklükte yapılmış ilk ve tek yapı çelik yapı olma özelliğini taşımaktadır. Çelik yapı olarak büyüklüğü ve bu büyüklük içinde zarif detay çözümleri ve yerine getirdiği fonksiyon itibarı ile tüm Türkiye halkının benimsediği, kent dışından gelen mimarların ve çocuklu ailelerin ziyaret ettiği yapılar-mekânlar arasında yer almıştır. Yapı 42.000m²‘lik bir alan üzerine kurulmuştur. Yapının en dikkat çekici unsuru orta avluyu örten şeffaf tonozdur. Tonozun plan ebatları 52 m. x 115 metredir. Bu büyüklükte bir alanın şeffaf bir çelik tonozla örtülmesi Türkiye'de ilk kez gerçekleştirilmiştir. 52 Metre konvansiyonel çelik kemerlerle geçilebilecek bir açıklık olmakla beraber taşıyıcı kemerlerin diyagonal yönde birbirlerini çaprazlamaları estetik ve dikkat çekici bir çözüm ortaya çıkarmıştır. Mühendislik literatüründe "diyagrid" olarak anılan çapraz örgülü tonoz sisteminin bu boyutlarda uygulanmasına dünyada çok az görülmektedir. Ayrıca Tatilya'da diğer örneklerden farklı olarak özgün bir geometrik sistem geliştirilmiştir. Bu geometrinin prensibi tonozun teorik yüzeyine sarılmış eğriler olarak tanımlanması, yani heliks eğrilerinden oluşmasıdır. Bu geometrinin sonucu olarak çatının ana ağını oluşturan bütün çelik elemanlar tek bir tipik parçaya (segmana) indirgenmiştir. Çatı hafif (m2'de her şey dâhil 36,5 Kg. çelik kullanılmıştır) ve buna rağmen son derece rijit bir konstrüksiyona sahiptir. Yapı 1999 depremine herhangi bir hasar görmemiştir. Mimarlık literatüründe yayınlanan bina, tamamen Türk mimar ve mühendisleri tarafından projelendirilmiştir. Türkiye'deki çelik teknolojisinin gelişmişlik düzeyini göstermesi açısından da yapının ayrı bir önemi bulunmaktadır."



"Tatilya bir mimari eser olarak tek örnek niteliğindedir. Yapının mimari konsept ve çelik konstrüksiyonu Avrupa Yapısal Çelik Birliği (European Convention for Constructional Steelwork) tarafından "Europen Award for Steel Structures" – Avrupa Çelik Yapı Ödülü–1997 yılında Y. Müh. Mimar Oktay Nayman'a verilmiştir. Tatilya bu ödüle Türkiye'de layık görülen ilk yapıdır. Tüm yukarıda sayılan nitelikleri Tatilya'nın Cumhuriyet dönemi mimarlık eserleri arasında değerlendirilmesine neden olmuş ve bu özellikleri nedeni ile 2005 yılında yayınladığımız ve 4 cilt, bir haritadan oluşan "Architectura Guide to İstanbul" adlı eserimizin "Modern&Contemporary" adlı cildinde 932 sıra no ile aşağıdaki şekilde yer almış olup, hazırlanmakta olan Türkçe rehberimizde de yer verilmesi planlanmaktadır. Ülkemiz mimarlık ve teknoloji düzeyini gösteren modern mimarlık eserleri arasında olmasının yanı sıra bulunduğu yörenin bir simgesi haline gelmiş olan bu yapının korunmaya değer olduğu kanaatindeyiz."



Oktay Nayman, konuyla ilgili basına gönderdiği yazılı açıklamada 1996 yılında Bayındır Holding tarafından işletmeye açılan Tatilya'nın kısa sürede markalaşarak, Beylikdüzü'nün simgesi haline geldiğini ifade ediyor. Tesisin İş Bankası'na geçtikten sonra ihmale uğradığını belirten Nayman, kapanışından sonra Tatilya binasını yıkım kararına götüren süreci şöyle anlatıyor:

"ECE Türkiye olarak anılan bir Alman şirketi Tatilya'nın arsasına talip oldu, ancak binayı bir alışveriş merkezine dönüştürmeyi çok külfetli bulduğu için İş Gayrimenkul'u binanın yıkımına zorladı ve banka kısır rant hesaplarıyla bu çevresel tahribatı kabul etti. Kültürel değerlere önem veren bir kurum imajını taşıyan İş Bankasının böyle bir yıkıma onay vermesi gariptir. Tatilya Binası 1997 yılında mimari başarısı ve yapıyı örten şeffaf çelik çatının orijinal tasarımından dolayı Avrupa Yapısal Çelik Birliği Prestijli Tasarım Ödülü'nü kazanmıştı. Bütün bunlara rağmen, yapının koruma altına alınması için projenin mimarı Oktay Nayman tarafından İstanbul 1 Numaralı Koruma Kuruluna yapılan başvuru Kurul tarafından reddedildi ve böylece zaten bu kararı beklemekte olan İş Gayrimenkul'un binayı yıkmasının önü açılmış oldu. Bu durumun en garip tarafı, Tatilya'nın Bayındır Holding tarafından zaten bir alışveriş merkezinin ilk aşaması olarak inşa edilmiş olması. Ancak, bu şirket mali sorunlardan ötürü projeyi ve arsasını İş Banka'sına devretmek zorunda kaldı. İş Gayrimenkul ise, sadece kendine malum nedenlerle bu projede alışveriş merkezi olarak belirlenen arsayı yine bir Alman şirketi olan Real Market'e kiraladıktan sonra Tatilya'yı bir alışveriş merkezine arsa yaratmak için yıktırıyor. Çevresinde zaten iki büyük ve irili ufaklı daha birçok alışveriş merkezi bulunan Beylikdüzü'nün bu yeni alışveriş merkeziyle ne kazanacağını anlamak zor. Ancak ne kaybedeceği aşikar: Tatilya gibi orijinal ve simgesel bir yapı. Elveda Tatilya!"