Türk Mimarı, Türk Mühendisi ve Türk İşçisinin Ürünü

1938 yılında mimar Rüknettin Güney tarafından projelendirilen, 1939 yılı Temmuz'unda inşaatına başlanan ve 1940 yılı Cumhuriyet Bayramı'nda kullanıma açılan Taksim Belediye Gazinosu, halka ucuz eğlence sağlamak amacı ile gerçekleştirilmişti. Açık mekanlarında dans yarışmaları, kapalı mekanlarında ise Cumhuriyet balosu gibi yarı-resmi etkinlikler ve resmi yemekli toplantılara ev sahipliği yapan gazino, her gün Taksim – Taşkışla – Beşiktaş istikametinde yürüyen İstanbullulara güçlü bir imge sağlamaktan öte anlamlar içeriyordu.

Kentsel hafızada sadece bir kütle olarak değil kamusal bir mekan olarak işlevi ve işleyişi ile de yer eden Güney imzalı Taksim Belediye Gazinosu, aslen 1940'da İstanbul Belediye Başkanı olarak görev alan Lütfi Kırdar'ın da desteği ile İtalyan mimar Henri Proust tarafından başlatılan İstanbul Kentsel Tasarım Projesi'nin parçalarından biridir. Söz konusu imar faaliyetleri sırasında yıktırılan Taksim Kışlası'nın ardında kalan büyük ölçekli kentsel alanın İnönü Gezisi adıyla Taksim Meydanı ile ilişkilendirilmesi de bu projenin adımlarındandır.



Bugünkü Taksim Gezi Parkı'ndan Atatürk Kültür Merkezi'ne, oradan Maçka istikametinde Taşkışla ve Dolmabahçe'ye kadar uzanan bu aksın yeniden düzenlenmesi sırasında, söz konusu "promenad"ın rekreasyonel işlevlerinden birini karşılayacak olan geniş kütleli Taksim Belediye Gazinosu binası da, bu "modern şehir parkı"nın Elmadağ "cephe"sini kuşatır.

Sağ tarafından Boğaziçi manzarasına bakan, sol tarafında da ise havuzlu geniş bir bahçe barındıran yapıya, bu bahçenin içerisinden geçilerek ulaşılır. Giriş holünde vestiyer ve müdür odalarını barındıran gazinonun kütlesini "belirleyici" eleman büyük salonu, "betimleyici" ise dairesel formu ve camlı cephesi ile küçük salon olur. Manzaraya yönelen büyük salon "bilhassa şehir namına verilen balolar için" düşünülür ve bir çatı fenerliği, ya da Güney'in deyimi ile "kubbe" vasıtasıyla aydınlatılır. Büyük salonun en "hakim" tarafında konumlanan "yuvarlak salon" ise gösteri mekanı olarak düşünülür.

Mekan günün ihtiyacı olan yarı-kamusal mekanı sağlamış olmalıdır ki, pek çok önemli kongre ve toplantıya da mekanlık eder. Örneğin 1948 yılı Türkiye İktisat Kongresi, Taksim Belediye Gazinosu'nda gerçekleştirilir. Ayrıca bu betonarme yapı "Avrupa'daki pek çok emsaline üstün" görülür; "Türk mimarı, Türk mühendisi ve Türk işçisi"nin ürünü olarak dönemin hakim ulusalcı havasında daha da çok benimsenir.

Fakat gazinonun karşıladığı ihtiyaç, yerini zamanla kaçınılmaz olarak farklı kentsel ihtiyaçlara bırakır. İstanbul büyümektedir ve taşra toplantıları yerlerini uluslar arası ticaret toplantılarına, yerel dans müsabakaları ise belki de uluslararası güzellik yarışmalarına bırakacaktır. Karşı karşıya olunan istihdam olanağı ile turistik ve ticari potansiyel, kent hafızasını korumaya ve bir Cumhuriyet yapısının anlattıklarına üstün gelecektir.

Aslen eski gazinonun yerinde inşa edilen Taksim Belediye Gazinosu 1965 yılında yıkılır ve 1968'de, dönemin Başbakanı Süleyman Demirel tarafından, İstanbul'un uzunca bir süre en lüks ve önemli oteli olarak anılacak Sheraton Hotel'in temelleri atılır. Bugün ise Sheraton Otel'e ait bina, geçirdiği restorasyon ve yenilemelerin ardından Ceylan Intercontinental olarak hizmet vermektedir.