İstanbul'un sahip olduğu endüstriyel mirası belgelemek açısından ne gibi çalışmalar yürüyor?
Açıkçası üst çerçeveli bir belgeleme çalışması yapılamıyor. Bu konuda ki belgeleme konusu 2000 yılından beri gündemde. Özellikle üniversitelerin restorasyon anabilim dalları bu yapıların miras olduğunun farkına vararak yapıları/alanları yüksek lisans tezleriyle ele almaya çalışıyor. Bu kapsamda tekil çalışmalar da olsa çok kıymetli tezler var. Kapsamlı olarak doktora tezimde bir katalog oluşturmaya çalıştım, ama o da ulaşılabilen basılı kaynaklarla sınırlı oldu. Burada belgelemenin kapsamı da önemli, bir anıt/sit fişi ile de belgeleme olur, tüm üretim süreci ile mimarinin ilişkisini ayrıntılı olarak ele alan ve rölövelere dayanan bir belgeleme de olabilir. Zaten bırakın endüstriyel mirası, camilerini, kiliselerini yani mimari mirası daha belgeleyememiş bir ülkeyiz.
İstanbul'daki endüstri mirasına ilk el atan kişinin; Müller-Wiener'in adını anmadan geçmek olmaz bu noktada. Kendisi İstanbul'daki endüstri mirasını çeşitli makalelerle gündeme getiriyor. Onun çalışmalarının dışında özellike İTÜ'de Gülsün Tanyeli'nin çalışmaları ve burada üretilen tezlerin altı çizilmeli.
Belgeleme konusunda bazı yapılar birkaç fotoğrafla, bazı yapılar ise bütün arşivleriyle belgelenebiliyor. Çok büyük alanlardan söz ettiğimiz için belgeleme çalışması da kademeli olarak yapılmalı. Ve aslında belgelemenin de bir yönetim planı dahilinde yapılması gerek. Fakat bu kadar hızlı bir dönüşüm süreci geçiren yapılar için risk söz konusu. Çünkü yapılan müdahaleler geri dönülebilir müdahaleler olmayınca hem geçmişe dair bütün izler yok oluyor, hem de yerinde belgeleme fırsatınız olmuyor.
Ayrıca belgeleme konusunda, bu işi hangi kurumun üstleneceği, kimlerin ve nasıl yapacağı da önemli. Böyle bir organizasyon henüz yok.
Meslek örgütlerinin bu tip kuruluşları var mı peki?
Endüstri yapıları ile ilgili çalışan uluslararası bir örgüt olan TICCIH'in Türkiye şubesini kurma yönünde Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi'nden Günhan Danışman ile bir girişimimiz oldu. Dernek altyapısını oluşturduk. Geriye çeşitli başvurularda bulunup, onu hayata geçirmek kaldı. Umarım uygun bir zamanda, çok da geç kalmadan yapacağız.