"Bir Endüstri Mirası Olarak Kente Eklemlenen Santralİstanbul: Müdahaleler, Dönüşümler, Potansiyeller"
İmran Gümüş, Ceyhun Ömür
Bu çalışma bir endüstri mirası olan Santralistanbul’un zaman içerisinde değişen mekânsal kullanımına odaklanır. Haliç kültür vadisi projesinin bir parçası olan Santralistanbul’un kültür stratejileri doğrultusunda Silahtarağa Elektrik Fabrikası’ndan Bilgi Üniversitesi’ne dönüşümü sonrasında değişen kamusallığı bu çalışmanın ana odak noktasıdır. Çalışma kampsamında 2004 yılında Bilgi Üniveirsitesi’ne tahsis edilerek ünviersite, kültür ve sanat mekânı olarak kente kültür odaklı kamusal odak noktası olma vaadi ile eklemlenen endüstri mirası Santralistanbul’un mekânsal dönüşüm süreci incelenmiş ve günümüzdeki kullanımı alan çalışması yapılarak ortaya konulmuştur.
Çalışmanın girişi bölümü, literatür araştırmasını içeren tanımlar, üst ölçek alan çalışmasının analizi, kampüs ölçeğinde alan analizi, anket verilerinin karşılaştırmalı analizi ve sonuç olmak üzere toplam altı ana bölümden oluşmaktadır. Literatür araştırması kapsamında ilk olarak Santralistanbul’un mekânsal karakterini analiz etmek için kültür, kültür endüstrisi, kültür stratejileri, endüstri mirası tanımları yapılmıştır. Literatür araştırmasının ikinci basamağı olarak locus, kamusal alan ve bölümlenmiş kent kavramları kampüs alanın değerlendirilmeside önemli kavramlar olarak görülerek incelenmiştir.
Alan çalışması ise iki aşamada yapılmıştır. İlk basamakta kamusal kültür aksı olarak Haliç’in kültür aksı olarak yeniden biçimlenmesini öngören projeler incelenmiştir. Tarihsel süreç içerisinde Haliç kıyılarının nasıl geliştiği ve hangi fonksiyonları barındırdığı anlatılmıştır. İkinci basamak ise kampüsün tasarım aşamasındaki master plan kararları ve inşa sonrasındaki durumunu gösteren planların karşılaştırmasını; öğrenciler, ziyaretçiler, akademisyenler ve tasarımcı Nevzat Sayın ile yapılan anket çalışmalarının ve röportajların analizini; öğrenciler, akademisyenler ve ziyaretçiler tarafından üretilen bilişsel haritaların gruplandırılmasını; haritalama çalışmalarını ve bu verilerin karşılaştırmalı değerlendirilmesini içermektedir. Çalışma kapsamında 112 öğrenci, 51 ziyaretçi ve 7 akademisyen ve tasarımcı Nevzat Sayın olma üzere 171 kişi ile görüşme sağlanmıştır. Bu görüşmeler röportaj ve anket çalışmalarını kapsamaktadır. Elde edilen veriler SPSS ve NVIVO programları kullanılarak analiz edilmiştir. Kullanıcı gruplarına ait veriler tek tek analiz edilmiş ve sonrasında karşılaştırmalı analiz edilerke yorumlanmıştır. Kullanıcılar tarafından çizilen bilişsel haritalar çakıştırılarak kampüsün mevcut kamusal kullanımı mekânsal olarak analiz edilmiş ve kullancılar tarafından üretilen bilişsel haritalar gruplandırılarak yorumlanmıştır. Alan çalışması ile Santralİstanbul’un geçirdiği dönüşüm sonrasında sahip olduğu potansiyelleri, mekânsal eksiklikleri, mekânsal kullanımı, kamusal kullanımının hangi nedenlerle değiştiği ve bu durumun kullanıcılar üzerindeki etkileri analiz edilmiştir.