Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi Mesleki Uygulama Denetim Komitesi üyesi Özden Fikret Oğuz'dan, Oda'nın telif haklarına ilişkin yasal mevzuatı kakkında bilgi aldık.
Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi Mesleki Uygulama Denetim Komitesi üyesi Özden Fikret Oğuz'dan, Oda'nın telif haklarına ilişkin yasal mevzuatı kakkında bilgi aldık.
2004'ten bu yana eski eserlerin restorasyonu için önemli bir kaynak aktarımı söz konusu. Hatta kimi örneklerde, onarım öncesi eski eserler İdarenin mülkiyetine geçiriliyor. Bu süreç hakkında herhangi bir bilginiz var mı?
Tarihi eserlerin onarılması konusunda fiili olarak yaklaşık 5-6 senedir önemli bir aktarım söz konusu. Bu süreçler içerisinde yer almadığımız için, Oda olarak ancak fiili uygulama ya da proje aşamasında mülkiyetin kime ait olduğundan haberdar olabiliyoruz.
Meslek kuruluşu olarak, kültürel tarihi mirasın yaşatılmasına yönelik her türlü çabanın destekçisiyiz ancak bunun belli kriterler çerçevesinde yapılması lazım. Bu çabanın salt kaynak aktarımıyla ve ekonomik hareketlilikle açıklanması daha kötü sonuçlar doğurabilir. Bunu da gözden ırak tutmamak gerekir. İşe ekonomik temelli yaklaşmaktan çok kültürel temelli yaklaşırsak bu çabalar başarılı olacaktır.
Eski eser onarım ihalelerinde; projeyi yapacak olan mimarın müelliflik haklarından şartname ile feragat etmesi sağlanıyor. Bu konuda Oda'nın yardımına başvuranlar oluyor mu?
Evet, bu konuda bazı başvurular oldu. Genel merkezimiz bünyesinde "Kültürel Mirasın Korunması Komitesi" ve "Mesleki Uygulama Denetim Komitesi" bulunuyor. Bu konu her iki komitenin de gündeminde yer alıyor. Komitelerde çalışan meslektaşlarımızın genel sıkıntısı şu yönde; bu tip projeler, projenin elde edilmesi ve yapım süreci olmak üzere iki aşamadan oluşuyor. Her iki süreçten kaynaklanan sıkıntılar tarafımıza iletiliyor.
Projenin elde edilmesi çok meşakkatli bir süreç: 1. Rölövelerin yapımı; 2. Restitüsyon çalışmalarının yapılması; 3. Restorasyon çalışmalarının yapılarak bunun restorasyon uygulama projesine dönüştürülme sürecini içeriyor.
Daha bu sürece başlamadan, hizmet alımında, idarenin uyguladığı tip şartnamenin telif hakklarıyla ilgili bölümü, hizmet üretecek meslektaşlarımızın tüm haklarını devretmesini dayatıyor. Buradaki "tüm haklar" sözü de açıkçası bir anlam ifade etmiyor çünkü yasa uyarınca tüm hakların devri mümkün değil. Yasada haklar, manevi ve mali haklar olarak tarifleniyor. Manevi hakların en başında geleni de "eserde değişiklikten men" hakkıdır ki eserin hususiyetinin bozulması ya da eser sahibinin kişiliğinin zarar görmesi nedeniyle eser sahibi devrettiği haklardan vazgeçebilir. Hatta haklarını sözleşmeyle devretmiş olsa bile, bu nitelikteki müdahaleler devri geçersiz kılacaktır.