İhale tarihi eserlerin restorasyon projelerinin elde edilmesi için doğru bir yöntem midir?
Can Atalay (MO İstanbul Büyükkent Şubesi Avukatı): İhale yegane yöntemdir. İdarenin başka olanağı yoktur.
5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu'nun 52. maddesinde, eser sahibinin devrettiği haklarının teker teker belirtilmesi gerektiği ve bunun yazılı bir şekle tabi olduğu öngörülür. Yasada böyle bir hükmün yer almasının nedeni ne olabilir? "Teker teker" vurgusunun ve yazılı şekil şartının nedenleri nelerdir?
Aslında bunu anlamak güç değil. Yüzyıllar boyunca fikir ve sanat eserine sahip olanlar ya da fikri düzeyde üretim yapanlar herhangi bir düzeyde hak sahibi dahi olamamışlardır. Bunu kanıtlamakta ciddi güçlük çekmişler, kanıtlasalar bile iki tane tanık beyanı ile bu hakkın devredildiği iddia olunabilmiştir.
İnsanlığın bir kazanımı olarak, Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu'nda hak devrini zorlaştırıcı hükümlere yer verilir. Bunu yapan yasama meclisi kuşkusuz kamu otoritesini de bundan bağışık kılmak istememiştir. Muvafakatname türü uygulamalar ve bunun şartnameye ek olarak düzenlenmesi yasanın konuluş amacına aykırıdır. Bunu önemle vurgulamak gerekir. Kamu otoritesi eser sahibinin, bu bahiste mimarın, haklarını korumak, buna ilişkin olarak da kamu otoritesinin gücünü, sözleşme ilişkisinin en başında muvafaktname vermeye zorlayarak bir baskı aracı olarak kullanmak durumunda değildir.
Divriği Ulu Cami şartnamesi için hazırlanan muvafakatnamede çeşitli haklar sayılmış. Birincisi, bir genelleme ifade ettiği ve hakları teker teker saymadığı için bu muvafakatnamenin geçerli olup olmadığı tartışma konusudur. İkincisi, bunlar teker teker yazılmış olsalar da eşitler arası bir ilişki kurulmadığı, sözleşme ilişkisi kurulmasından önce bir teklif sunulması için dahi idare bunun kabul edilmiş olmasını aradığından, birileri bu muvafakatnamenin geçersiz olduğunu iddia etmeli ve mahkeme de bu konuda karar vermelidir.
Ancak aynı müellif başka ihalelere başvurduğunda idareyi karşısında bulmamak için konuyu mahkemeye taşımaya çekiniyor.
Can Atalay: Birisi buna cesaret etmeli. Sonuçta hukukçu olarak yorum yapıyoruz. Bunun aksi bir yorum da olabilir. Hukuk böyle bir şey; insanların bir tercihi olur ve ona göre yorum yaparlar. Bu konuda yerleşik olmasa dahi bir mahkeme kararı ortaya çıkabilmesi için birtakım eser sahiplerinin bu konuda talepte bulunmaları gerekir.